در ابتدا احتمالا با سولاتی نظیر بیمه باربری چیست؟
انواع بیمه باربری و مزایای بیمه باربری چیست؟
بیمه بارنامه چه تفاوتی با بیمه باربری دارد؟ رو به رو میشوید.
به همین دلیل قبل از هر چیزی بیمه باربری را برای شما توضیح میدهیم. بیمه باربری یا بیمه حمل و نقل قراردادی است بین شرکت حملونقل و صاحب کالا با بیمهگر که به موجب آن، بیمهگر متعهد میشود تا در ازای دریافت مبلغی از طرف بیمهگزار، در صورت وارد شدن خسارت به اموال و افراد ثالث، خسارتها را جبران کند. در واقع، در هنگام انتقال کالا از مبدا به مقصد، اگر خسارتی به آن وارد شود یا بیمهگزار هزینههایی را متحمل شود، خسارت از طرف بیمهگر بر اساس مفاد بیمهنامه پرداخت خواهد شد.
قبل از اینکه بخواهیم به بررسی جزئیات بیمه باربری بپردازیم، در ابتدا بهتر است که با اصطلاحات این بیمهنامه آشنا شویم. اصطلاحاتی که در انواع بیمه حمل و نقل بارها با آنها برخورد خواهید کرد. این اصطلاحات شامل موارد زیر است:
از اصول مهم دریانوردی است و بر پایه این اصول، در یک سفر دریایی تمامی افراد دخیل در صورت اقدام به آسیب داوطلبانه به کشتی یا کالاها برای نجات از مواد اضطراری، به تناسب خود سهیم هستند.
یک قرارداد واگذاری است که بیمهگر بخشی از تعهدات مازاد بر ظرفیت مالی و فنی خود را به شرکت بیمه دیگری میسپارد؛ به عبارت دیگر، بیمه میکند.
در حقیقت اوراق بهادری است که در آن مؤسسه بیمه و حملونقل ، اطلاعاتی از جمله:
این بیمهنامه تا رسیدن به ورودی کشور مقصد اعتبار دارد و از بین رفتن آن در یک مرحله بر اثر آتش سوزی، غرق شدن یا سقوط هواپیما را شامل می شود.
برای زمانی است که کالا به طور کامل در اثر اتفاقی مانند آتش سوزی یا غرق شدن از بین برود.
برای زمانی است که هزینه تعمیر یا بازسازی کالا از ارزش خود کالا، بیشتر باشد که در این حالت بیمهگر تمایل به پرداخت غرامت خواهد داشت.
در صورت نبود توافق خاص بین بیمهگر و بیمهگزار، ارزش بیمهنامه شامل: جمع قیمت خرید کالا، هزینه حمل و عدم النفع خواهد بود.
عدم النفع در بیمه باربری چیست؟ عدم النفع برای بیمهنامههای مختلفی صادر میشود که یکی از آنها بیمه نامه باربری است. در بیمه های باربری شرایطی وجود دارد که ممکن است علاوه بر خسارت اصلی، یک خسارت جانبی هم ایجاد شود. زمانی که باری آسیب میبیند، نه تنها باید خسارت آن بار جبران شود، بلکه باید خسارتهایی که به دلیل دیرکرد در انتقال بار ایجاد میشود هم جبران شود. شرایط بیمه باربری به گونهای است که مقدار عدم النفع برابر با ۱۰% جمع قیمت خرید کالا و هزینه حمل آن است؛ البته اگر توافق دیگری در این خصوص حاصل نشده باشد.
به معنای این است که کالا در طی چند مرحله از مبدا به مقصد حمل شود.
در این روش انتقال از چند وسیله حملونقل مختلف مانند کشتی، هواپیما و غیره میشود. در حقیقت چند مرتبه کالاها از وسیلهای تخلیه و به وسیله دیگر بارگیری شوند.
به این اصطلاح، تحویل روی عرشه هم میگویند و در حقیقت به معنای قیمت تا لحظه تحویل روی کشتی است. به این صورت فروشنده باید هزینههای کالا را تا محل حمل اصلی بپردازد. بقیه هزینهها از جمله کرایه حمل، بیمه و غیره بر عهده خریدار است. این مسئله بر اساس قوانین بینالمللی است.
به عمل تخلیه کالا از یک کانتینر و بارگیری مجدد آن را به کانتینر دیگری را گویند.
باراتری چیست؟ به عملی که توسط فرمانده کشتی، ملوان و کارکنان به صورت عمدی یا سهوی سر بزند و باعث خسارت به کشتی و کالاها شود، باراتری در بیمه باربری میگویند.
انواع بیمه های حمل کالا بر اساس چند دسته مختلف تقسیم میشوند که به شرح زیر است:
حالا در ادامه به توضیح انواع بیمه باربری و حملونقل در هر زیرشاخه خواهیم پرداخت.
این بیمهنامه اجباری، برای واردکنندگان کالا و در حقیقت مخصوص اشخاص یا شرکتهایی است که قصد خرید کالا از کشورهای خارجی را دارند. البته خریدی که به صورت براتی، بدون انتقال ارز یا اعتبار اسنادی باشد.
اما در بخش صادرات منظور از بیمه حمل و نقل چیست؟ بر اساس این بیمهنامه، بیمه کالا وارداتی برای محصولات و کالاهایی به کار میرود که از ایران به کشور دیگر، با هر روشی صادر میشوند. طبق بیمه حمل و نقل کالا صادراتی، چنین مواردی تحت پوشش بیمه باربری قرار میگیرند.
در این بیمهنامه، کشور ایران فقط در مسیر حمل کالا قرار دارد. به عبارتی، مبدا و مقصد کشورهای دیگری هستند. در این نوع از نرخ و شرایط بیمه صادراتی استفاده میشود. همچنین داشتن مجوز بیمه باربری و حملونقل الزامی است.
این بیمهنامه فقط در محدوده کشور معتبر است و تمامی کالاهایی را که در داخل جابه جا میشوند، تحت پوشش بیمه قرار می گیرند.
بیمه باربری داخلی به سه صورت زیر صادر میشود:
بیمه باربری بر اساس پوشش به چند دسته زیر تقسیم میشود که در ادامه شرح هر یک میپردازیم.
به این بیمهنامه تشریفاتی یا گمرکی هم میگویند. بر اساس آن، در صورتی که تمامی بار در هنگام حمل دریایی از بین برود، بیمهگر خسارت را پرداخت خواهد کرد. تمامی کالاهای صادراتی باید تحت پوشش این بیمهنامه باید قرار بگیرند. البته این بیمهنامه کمتر استفاده میشود.
در خصوص پوشش باید گفت که چهار نوع شرایط یا کلوز بیمه داریم (یکی همان مورد بالا بود) که به صورت بینالمللی بوده و تمامی شرکتهای بیمه آنها را تأیید و باید در نظر بگیرند. این کلوزها با توجه به خطرات و کالاها به چهار دسته تقسیم میشوند که شامل موارد زیر هستند:
این بیمه باربری با کمترین میزان پوشش و ارزانترین کلوز است. خطرات تحت پوشش این بیمهنامه شامل موارد زیر است:
این بیمهنامه بین C و A است. خسارات تحت پوشش این کلوز شامل موارد زیر است:
البته باید گفت که در کلوز B، 3% ارزش هر بسته خسارت دیده از بیمهگزار فرانشیز دریافت خواهد شد. هر بسته به معنای کوچکترین واحد بسته بندی مندرج در بارنامه است.
کاملترین پوشش بیمهای است که البته بیشترین حق بیمه را نسبت به بقیه دارد.
البته این بیمهنامه استثناهایی دارد که شامل موارد زیر است: (این استثناها شامل موارد کلوز B و C هم هستند)
برای جنگ و شورش و بلوا و اغتشاش با دریافت حقبیمه بیشتر میتوان کالاها بیمه کرد.
موارد بالا همچنین موارد خارج از پوشش دیگر انواع بیمهای هم هستند.
کالاهایی که با کانتینر یخچال دار حمل میشوند، زیرمجموعه این کلوز بوده و تحت شرایط زیر شرکت بیمهگر خسارتهای وارد شده ناشی فساد را پرداخت کند:
کلوز عدم تحویل به این معناست که اگر مقداری از کالا یا تمامی آن بعد از تخلیه از وسیله حمل (عمدتاً کشتی) به دلایل نامشخص گم شود، بیمهگزار با تنظیم صورت جلسه عدم تحویل کالا و تحویل آن به شرکت بیمه، خسارت خود را دریافت کند. البته کلوز A دارای پوشش عدم تحویل است؛ اما در B و C وجود ندارد و بیمهگزار باید مبلغ اضافهتری را برای خرید این پوشش بپردازد.
یکی از انواع بیمه داخلی، بیمه بار وانت و نیسان است؛ همه روزه میتوان این خودروها را در سطح شهر به تعداد خیلی زیادی مشاهده کرد که مشغول انتقال بارهای مختلف هستند. بیمه بار داخلی با توجه به ریسک هر خودرو مشخص میشود؛ مثلاً احتمال آسیب دیدگی بار یک کامیون در تصادف، خیلی کمتر از احتمال آسیب دیدگی بار یک وانت است. پس هزینه بیمه یک خودروی سنگین به نسبت وانت باید ارزانتر باشد. علاوه بر نوع ماشین، ارزش بار داخل آن هم بر روی قیمت صدور بیمه باربری تأثیرگذار است.
این پوشش حوادثی را که در داخل کشور اتفاق میافتد، پوشش میدهد. خطرات تحت پوشش بیمه داخلی به دو دسته اصلی و اضافی تقسیم میشوند. دسته اصلی در تمامی بیمهنامهها وجود دارد و شامل موارد زیر است:
پوششهای اضافی که بیمهگزار میتواند با پرداخت حق مبلغ بیشتر به موارد تحت پوشش اضافه کند:
| جدول مقایسه ای خطرات بیمه شده در باربری (شرایط A-B-C) | |||
| خطرات بیمه شده در بیمه باربری | کلوزA | کلوزB | کلوزC |
| آتشســوزی یا انفجار - Fire or explosion | ü | ü | ü |
| به گل نشستن و زمین گیرشدن، برخور باکف دریا، غرق شدن، واژگون شدن کشتی یا شناور | ü | ü | ü |
| واژگون شدن کشتی یا از راه یا خط خارج شدن وسیله حمل زمینی | ü | ü | ü |
| تصادم یا برخورد کشتی، شناور یا هروسیله حمل دیگر با هرجسم خارجی غیراز آب | ü | ü | ü |
| تخلیه کالا در بندر اضطراری یا بندر پناه Discharge of cargo at a port of distress | ü | ü | ü |
| فدا کردن کالا در جریان زیان عمومی | ü | ü | ü |
| تلف یا آسیب وارده به کالا بدلیل به دریا ریختن کالا جهت سبک کردن کشتی | ü | ü | ü |
| مسئولیت مشترک در تصادم Both-to-blame collision | ü | ü | ü |
| خسارت های همگانی و هزینه های نجات - حمل تا مقصد نهائی | ü | ü | ü |
| زلزله، فوران آتش فشان و صاعقه Earthquake volcanic Eruption or lightning | ü | ü | *** |
| به دریا افتادن کالا از روی عرشه کشتی Washings over board | ü | ü | *** |
| ورود آب دریا، دریاچه یا رودخانه به کشتی، شناور، محفظه کالا، کانتینر، لیفت وان یا محل انبار | ü | ü | *** |
| تلف شدن کلی هربسته در کشتی یا شناور و یا تلف کلی هربسته بعلت افتادن هنگام بارگیری و یا تخلیه | ü | ü | *** |
| آبدیدگی شور یا شیرین | ü | ü | *** |
| *** | |||
| دزدی، دلـه دزدی Theft راه زنی یا دزدی دریائی piracy at sea | ü | *** | *** |
| عدم تحویل Non delivery شکست Breakage | ü | *** | *** |
| خسارت ناشی از چنگک، نشت Leakage | ü | *** | *** |
| خسارتهای ناشی از باران ، آفتاب و دم کردن کالاهای مجاور | ü | *** | *** |
| سائیدگی، زنگ زدگی، نشست، لب بریدگی، کـج شدن، خراشیدگی، ضـربه دیدگی، لک برداشتن | ü | *** | *** |
| خسارات ناشی از عمل کارکنان کشتی (باراتری) یا عمل و تقصیر اشخاص ثالث | ü | *** | *** |
| کرم زدگی ، موش خوردگی ، حشره زدگی، کسری Shortage | ü | *** | *** |
| *** | *** | ||